Кыз баланың абруе кыл өстендә

Бер ел бергә яшәгән Иркә шушы авылның егете Финатка туйлап кияүгә чыкты. Озакламый алар үзләре генә аерым йортта яши башладылар. Иркә белән җылы, якын мөнәсәбәттә булдык, шуңа күрә ул мине еш кына үзләренә кунакка дәшә торган иде. Шулай беркөнне аларга барсам, түрдәге диванда моңа кадәр таныш булмаган чит бер егет утыра. Кап-кара мыеклы бу егетнең ашардай булып карап торганын яратмыйча, эшем барлыкка сылтанып, «шылу» ягын карадым. Икенче көнне Иркә: «Менә дигән егет белән таныштырмакчы идем үзеңне. Иремнең икетуган абыйсы, Себердә эшли, машинасы бар, үткән ел район үзәгендә яңа йорт салып керделәр», – дигәч, кичә «шылып» дөрес эшләгәнмен икән дип уйлап куйдым. Беренчедән – ошамады! Икенчедән – аңа өйләнергә кирәк, ә минем укыйсым, һөнәр аласым бар. Кыскасы, әлегә кияү кайгысы юк. Шуннан соң Иркә: «Карале, Лилия, авыл советына эшкә бер чибәр кыз килгән икән, Зифа исемле, ниндирәк кыз, егете бармы?» – дип сорашырга тотынды. «Бар, бар, бик яхшы егет белән йөри», – дип тезеп киттем мин. Чынлап та, дөресе шул! Зифаны, эшкә килеп урнашкан беренче атнада ук, башкалада техникумда укыган Линар озата башлады. Ул ике атнага бер ялга кайта, үзе кайтканчы ике арада хатлар йөри. Зифа тулай торакның икенче фатирында, балалар бакчасында тәрбияче булып эшләүче Илгизә белән яши. Илгизә атна уртасында үзләренә кайтып киткәләгән вакытларда: «Берүземә күңелсез», – дип, Зифа мине кич утырырга чакыра. Озакламый без аның белән сер сандыгыбызны бүлешә торган ахирәтләргә әйләнеп киттек. Өстәвенә, Линар миңа Зифаны сакларга, башка егетләрне якын китермәскә дигән наказ-йөкләмә дә биреп калдырды.

«Мыекбай» белән танышу вакыйгасыннан соң бер айлап вакыт уздымы-юкмы, Иркә тагын кунакка дәште. Бу юлы аңа сагаеп карадым. Ул: «Курыкма, иптәшкә чакырам, ирем бүген өйдә юк, – дип, тынычландырырга ашыкты. Ризалаштым. Йортлары янына килеп җиткәндә, капка төпләреннән җиңел машина кузгалып китте. Җиңел машинаның санаулы кешеләрдә генә булган заманы. Рульдә – «мыекбай», янында – Иркәнең ире. Язмаган «бай киявем» артыннан газ исе белән тузаннар гына иснәп калдым. «Менә яңа кузгалып киттеләр, абыйсы килеп алды», – дип каршы алды Иркә мине. «Әйе, күрдем, – мин әйтәм, – чүт тончыктырмадылар”. Иркә, май кояшы кебек елмаеп, әзер чәй табынына чакырды, ифрат зур төчелек белән, сөйләнә-сөйләнә, сыйларга кереште. Ниндидер ясалмалык сизәм, тик аңламыйм: «Нигә Иркә бу кадәр минем каршымда бөтерелә әле?» Кинәт башыма китереп суккан кебек булды. «Мыекбай» белән Финат! Әллә...

Ничек киенгәнемне дә, тулай торакка ничек кайтып җиткәнемне дә хәтерләмим. Икенче катка менә торган тимер баскычларның кайсына аягым эләкте, кайсына юк. Сизенүем дөрес булган, Зифа яшәгән фатирның ишек төбендә Финат белән «мыекбай» басып торалар. Мин аларны этеп дигәндәй, фатирга үттем. Зифа өс­тенә плащ киеп, чыгарга әзерлә­неп тора. «Чишен, чыгармыйм, патамушты сине урларга җыеналар», – димен, важный кыяфәт чыгарып. Шулай диюемә, Зифа кычкырып көлеп җибәрде: «Син нәрсә, Лилия, кардан гөмбә эзләп йөрисең? Мин кәҗә бәтие түгел ич, урларга, берәр йомышлары бардыр!» «Бар, пычагым! Урларга килгәннәр и всё! Беләм, минем белән бәхәсләшмә!» Ул һаман ышанмыйча: «Финат тулай торакның «җизние», үзебезнең кеше, күрәләтә миңа зыян салмас», – дип, минем белән сатулашуын дәвам итә. «Теләсәң нәрсә әйт, чыгармыйм, Линар каршында миңа җавап бирергә!» – дип юлына аркылы төшсәм дә, Зифаны тыеп, туктатып кала алмадым.

«Ичмасам, Илгизә дә юк, тапкан кайтып китәр вакыт», – дип үзал­дыма сукранып, басып торам бүлмә уртасында. Мин яшәгән фатир ягындагы кызлар барысы да кинода, гаиләлеләрне борчу ничектер уңайсыз. Кыз баланың абруе кыл өстендә, кылдан төшсә – юл өстендә. Нәрсә эшләргә? Башка юл юк, дөбер-шатыр тимер баскычларны саный-саный урамга атылам. Ишек алдында «мыекбай» белән Финат Зифаны ике ягыннан култыклап, машинага утыртырга чамалыйлар. Мин чыккан уңайга: «Милиция!» – дип кычкырып җибәрәм.

Урлатмадым тәки! Алар планны яхшы корган булган – комачаулаячагымны белеп, тулай торактан мине «кунакка» чакырып алганнар. Урыслар әйтмешли, «обезвредить» итәләр, янәсе.

Соңыннан авылда: «Зифа рәхәт­ләнеп көлеп тора ди, Лилия үзен урлаган кебек сугыша икән», – дигән хәбәр таралган таралуын. Карап торучылар да булганмы әллә? Мәгәр ул вакытта күземә беркем күренмәде. И-и-и, анысына исем китмәде. Иң мөһиме, Зифаны урлатмадым.

Линар хәтта, рәхмәт йөзеннән, бүләк тә бирде әле. Нәрсә икәне хәзер истән чыккан инде, хушбуй булды бугай. Җәлил, Гайдарны укып үскән буын шул без – үлсәң үл, әмма биргән сүзеңә, антыңа тугры булып кал!

Зифа белән Линар өйләнешкәч, үзләренең фатиры, шәхси машиналары булганчы хәтсез генә вакыт узды. «Менә, Лилия, син теге вакытта комачауламаган булсаң, мин фатирлы-машиналы кешедә кияүдә булып, рәхәтләнеп яши идем», – дип Зифа очрашканда көлдереп тә алырга ярата иде. Түрләрендә мәхәббәт хуҗа булып утырган парга, мондый шаярулар гына фарыздыр дип уйлыйм.

Чыганак.